ارائه پنل جمعی در گردهمایی سرآمدان صنعت احداث و انرژی:

تقاضای بخش خصوصی از دولت، حرف ما شنیده و در قوانین پیاده شود

به گزارش دبیرخانه بیستمین سالگرد شورای هماهنگی تشکل‎های مهندسی، صنفی و حرفه‌ای کشور، مراسم سرآمدان صنعت احداث و انرژی با حضور فرزانه صادق مالواجرد وزیر راه و شهرسازی، سیدحمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه، علیرضا مقدس زاده اردبیلی رئیس شورای هماهنگی و بیش از 700 نفر از اعضای 18 تشکل زیر مجموعه این شورا روز دوشنبه 14 آبان ماه در سالن همایش‌های صدا و سیما برگزار شد.

ایرج گلابتونچی؛ دبیر و عضو هیئت مدیره سندیکای شرکت‌های ساختمانی، رضا حاج کریم؛ رئیس فدراسیون صنعت آب و عضو هیات مدیره سندیکای تاسیساتی و صنعتی ایران و مهرداد اشتری؛ دبیر شورا و عضو هیئت رئیسه جامعه مهندسان مشاور ایران با ارائه جمعی به بررسی چالش‌ها و دغدغه ها این حوزه پرداختند.

گلابتونچی در این زمینه اظهار داشت: زندگی در مقام مثال، همچون فوتبال است. هفته دهم لیگ برتر است و سپاهان هم صدر جدول است؛ وضعیت امروز پیمانکاری ما کمتر از وضعیت استقلال ندارد. تا چند وقت پیش هم اعلام شد که دو تیم بزرگ در پایتخت نمی‌توانند بازی کنند و یک ورزشگاه نداریم، گفتند غصه نخورید از چین پیمانکار می‌آوریم تا برای ما در تهران ورزشگاه بسازد، گفتم اینقدر پیمانکار در کشور داریم ولی پاسخ دادند، احتیاجی نیست از چین می‌آوریم و آنها می‌سازند، چند روز پیش وزیر ورزش گفت طرف چینی نفت را قبول نمی‌کند و برای ساخت ورزشگاه ضمانت می‌خواهد.

ما همیشه ساختیم و گارانتی نمی‌خواهیم، پیمانکاران ما در عراق ورزشگاه می‌سازند، همان ورزشگاه ضحا که یکی از ورزشگاه‌های خوب و شیک در خاورمیانه است. در گذشته یکی از بهترین معماران و مهندسان دنیا بودیم‌ در جاهای مختلف می‌ساختیم، اجداد ما مهندسان و معماران خوبی بودند.

حاج کریم در مورد وضعیت فعلی گفت: در صنعت احداث دستاوردهای زیادی داشتیم، بعد از ورزشگاه آزادی در سال‌های گذشته کارهای بزرگی در فوتبال انجام دادیم، استادیوم تبریز و اهواز را ساختیم در عراق ورزشگاه ساختیم و کارهای بزرگی در خارج از کشور انجام دادیم، اما امروز به اینجا رسیدیم که تیم خارجی به ایران می‌آید، باید فکر فوتبال نباشیم بلکه به فکر آبروی ملی باشیم برق قطع می‌شود، وضعیت چمن و غیره نشان از حال و روز امروز صنعت احداث ما دارد.

اشتری خاطرنشان کرد: تخت جمشید ۵۱۸ سال پیش از میلاد با وسعت ۱۲ و نیم هکتار با ۷۲ ستون بلند، استفاده از فنون پیشرفته، برش و جابجایی سنگ و استفاده از سامانه زهکشی ساخته شد، قنات‌ها هزار سال پیش از میلاد توسط ایرانیان ابداع شده تونل‌هایی با محاسبات دقیق با شیب مناسب و استفاده از ابزارهای دقیق و کارآمد، یا سامانه آب شوشتر بین سال‌های ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی که دارای پل‌بندها، آسیاب‌های بادی، بند میزان و طراحی تونل‌ها بودند.

وی ادامه داد: زیگورات جغازنبیل ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد دارای سامانه زهکشی، استفاده از فنون پیشرفته در ساخت آجر بود؛ آرامگاه کوروش ۵۳۰ سال پیش از میلاد با طراحی مقاوم در برابر زلزله، استفاده از اتصالات بدون ملات ایجاد شد؛ تاج محل ۱۶۴۸ میلادی بر اساس معماری گورکانی با گنبدهای به ارتفاع ۳۵ متر و مناره‌هایی به ارتفاع ۴۰ متر ساخته شد.

گلابتونچی: به عبارت دیگر اصالتا هم معماران خوبی هستیم و هم پیمانکاران و سازندگان خوبی هستیم. اینکه ما را نادیده بگیرند و به ما سخت بگیرند و پیمانکار خارجی بیاورند در واقع نوعی ظلم به ما است. ۲۵۶۹ دانشگاه در کشور احداث کردیم، چین ۲۲۰۸ تا یعنی با جمعیت حدود ۹۰ میلیونی حتی از چین هم بیشتر دانشگاه داریم. طبق آمار تعداد دانشگاه‌های ما از مجموع دانشگاه‌های ۱۰ کشور اروپایی بیشتر است.

وی عنوان کرد: سالی ۲۵۰ هزار مهندس در کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند از ایالات متحده و فدراسیون روسیه به نسبت بیشتر مهندس داریم، در این رنکینگ چینی ها و ترک‌ها که بیشترین رقابت را با ما دارند، نیستند یعنی صرف ایجاد دانشگاه و پرورش مهندس به پیشرفت ختم نمی‌شود، مگر اینکه بسترها فراهم شود.

حاج کریم با اشاره به مشکلات حوزه احداث و انرژی گفت: از جمله مشکلات عدم پرداخت به موقع حق الزحمه‌ها، تنزیل های ۳۷ و ۳۸ و ۴۰ درصدی؛ مطالبه بیمه و مالیات و غیره است.

اشتری گفت: در آلمان کارفرماها موظف هستند تا ۳۰ روز پس از دریافت صورت‌وضعیت‌ها پرداخت کنند در غیر این‌صورت مشمول جریمه می‌شوند، در ژاپن پرداخت‌ها نقدی است و اگر تاخیر در پرداخت صورت گیرد جریمه‌های سنگینی دارند. در استرالیا طبق قانون مالیات کالاها و خدمات، شرکت‌ها می‌توانند از روش حسابداری نقدی استفاده کنند. یعنی مالیات زمانی پرداخت می‌شود که کارفرمایان به شرکت‌ها پرداخت کرده باشند. در کانادا قانون مالیاتی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا در صورت تاخیر در دریافت از کارفرمایان، درخواست تعویق یا تنظیم مجدد مالیات توسط شرکت‌ها ارائه شود.

گلابتونچی  با بیان اینکه برای خروج از این شرایط چه کار باید کرد، گفت: قوانین و مقررات موجود باید درست اجرا شود، نمونه آن قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار است در ماده ۹ عنوان شده که تمایندگان وزارت خارجه در خارج از کشور باید در خدمت تولیدکنندگان و صادرکنندگان خدمات باشند. طبق ماده ۱۵ دستگاه های اجرایی مرتبط با فضای کسب و کار مثل سازمان برنامه و بودجه، بیمه و مالیات را موظف به پاسخگویی می‌کند.

حاج کریم افزود: این قانون حاکمیت است خواسته ما این نیست که قوانین ما مثل آمریکا و کانادا و غیره بشه بلکه همان قانونی که نوشته، مصوب و ابلاغ شده، اجرا شود. در ماده ۲۲ دستگاه‌های اجرایی باید در انتخاب طرف قرارداد و پیمانکار دولتی و غیردولتی شرایط برابر ایجاد کنند و اشخاص حقیقی و حقوقی را در اولویت قرار دهند. ماده ۲۴ در مورد شفاف‌سازی اس که هر مقرره‌ای که نوشته می‌شود در زمان مقتضی قبل از اجرا از طریق رسانه‌های جمعی به اطلاع عموم برسد.

گلابتونچی اظهار داشت: وقتی شرایط برابر است و بخش خصوصی می‌تواند فعالیت کند نباید بخش دولتی ورود کند، وتا بخش خصوصی فعال نشود نمی توان مشکلات را رفع کرد.

حاج کریم در مورد راهکارها گفت: راهکار دوم تسهیل سرمایه گذاری است، با  جود ۳۷۵ همت در سال گذشته یا ۵۰۰ همتی که برای سال جاری لیست شده، نمی‌توان به زیرساخت‌ها رسید.

گلابتونچی افزود: سرمایه‌گذاری به شیوه‌ای که سازمان برنامه یا وزارتخانه‌های مختلف دنبال می‌کنند اصلا جذابیت‌های کار کردن ندارد. با این شرایط اگه فردی پول داشته باشد جذابیتی برای سرمایه‌گذاری ندارد و طلا و دلار می‌خرد، باید برای سرمایه گذاری و برون رفت از این شرایط جذابیت را بالا برد تا بر اساس قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار و توانمندی‌ها بتوانیم در سرمایه گذاری مشارکت کنیم‌.

وی عنوان کرد: مدل‌های سرمایه گذاری مختلف است، مثلا در عراق مدل‌ها راحت‌تر است، دولت زمین در اختیار می‌گذارد مجوز می‌دهد پیمانکار می‌سازد بعد از ۵۰ درصد ساخت، صاحب پروژه می‌شود و فروش پروژه را نیز برعهده دارد. دولت خودش وارد نمی شود و قوانین سرمایه‌گذاری راحت است و مشوق ایجاد می‌کند و پیمانکاران در قالب سرمایه‌گذاری کار می‌کنند.

حاج کریم خاطرنشان کرد: قراردادهای BOT صنعت آب در نیمه عمر بهره برداری هستند؛ بین مرداد ۲۴۰۳ و ۱۴۰۲ حدود ۳۸ درصد فاصله است، این تورمی که دولت اعلام می‌کند قراردادهای BOT زمانی که بسته شدند اکثرا با دلار ۳ یا ۴ هزار تومان بوده و سرمايه گذار برآورد نمی‌کرد که دلار آزاد به ۷۰ هزار تومان برسد. با تامین مالی ۴۸ تا ۵۲ درصد بورس کدام حوزه در صنعت احداث و زیرساخت را می توان تامین مالی کرد، در حالی که نرخ تامین مالی در دنیا ۶، ۷ و ۵ درصد است.

اشتری گفت: مالزی کشور اسلامی است و الگوی جالبی صکوک دارد. در سپتامبر ۲۰۲۴، نرخ بهره بانکی ۳ درصد بوده است؛ حجم کل صکوک منتشر شده توسط بخش خصوصی ۴۸.۴ میلیارد دلار بوده که قابل توجه است. مجموع صکوکی که توسط بخش دولتی و خصوصی وجود دارد ۲۳۲ میلیارد دلار است. مالزی در بین ۵۷ کشور اسلامی پیشرو در استفاده از صکوک است. 

گلابتونچی افزود: دولت کمک‌کند پیمانکاران در توسعه و صدور خدمات فنی و مهندسی حضور پیدا کنند، البته فضای تحریم فعلی جهت صدور خدمات فنی و مهندسی چالش‌زا است. مشکلات دیگر اینکه متولی صدور خدمات فنی و مهندسی مشخص نیست، از آنجا که خدمات فنی و مهندسی خدمات پیشران است که سبب اشتغال پایدار می شود درخواست ما این است که متولی این بخش در حد معاون رئیس جمهور باشد. بخش دیپلماسی اقتصادی ما فعال نیست؛  مشوق های صادراتی در سال ۹۰ داشتیم ولی بعد از آن حذف شده است. مشوق صادراتی کمک به دولت برای تقویت این بخش و بالا بردن اشتغال و جلوگیری از مهاجرت است.

حاج کریم گفت: دولت هزینه ها را کم می‌کند و تغییر ماهیت می‌دهد؛ برلی افزایش عمق استراتژیک در عراق یا باید حضور مستشاری و نظامی داشته باشیم یا حضور اقتصادی و صنعتی. کالا سبب عمق استراتژیک نمی‌شود بلکه احداث و ساخت به این امر کمک می‌کند.

اشتری افزود: ترکیه به وضعیتی رسیده که در سال ۲۰۲۲ حدود ۶۰ میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته، یعنی ۱۵ برابر نقطه اوج ما، در فهرست ۲۵۰ پیمانکار برتر جهان بعد از چین که مقام اول را دارد، ترکیه دارای مقام دوم است. در ۱۳۳ کشور بیش از ۱۱ هزار پروژه انجام می‌دهد و مشوق‌هایی که دارد این است که به طور متوسط ۴ درصد ارزش قرارداد، دولت مشوق می‌دهد و در مورد معافیت‌ها و تخفیفات دولت کمک می‌کند و در مورد صدور ضمانتنامه انجام تعهدات وضعیت را تسهیل می‌کند.

گلابتونچی اظهار داشت: ترکیه 425میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته و بزرگترین هدف صادراتی ترکیه، روسیه و بعد ترکمنستان و لیبی است، ۴۰ درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی ترک‌ها با روسیه است. ما با روسیه ارتباط خوبی پیدا کردیم ولی بازار آنجا برای ما نیست؛ صادرات خدمات فنی و مهندسی ترکیه به ترکمنستان ۲۴ درصد است.

حاج کریم ادامه داد: قرار بود برای مام وطن فرزند خلف باشیم؛  در صورت استمرار ناترازی‌ها و افزایش فاصله استهلاک و سرمایه ثابت دچار شرایط دشواری می‌شویم. در دنیا نیم میلیمتر را آستانه فرونشست عنوان می کنند و بالاتر از آن بحران نامیده می‌شود در استان تهران در برخی جاها ۲۷ سانتیمتر فرونشست سالانه داریم که نه تنها تهدید پدافند غیرعامل که تهدید عامل است.

وی بیان کرد: اگر تولید ناخالص ملی را به ذخایر آب تجدیدپذیر تقسیم کنیم پارامتری می دهد که با هر مترمکعب آب چقد ثروت تولید می‌شود؛ آمریکا ۵۷ دلار به ازای هر مترمکعب، چین ۳۰ دلار، ترکیه ۱۵.۵ دلار، عراق  ۶.۹ دلار و ما ۴.۲ دلار. یعنی آب که نداریم، همان آبی که مصرف می‌کنیم درست نیست. اگر مبنا سال ۱۳۵۲ باشد مصرف ۷۳ میلیارد مترمکعب آب داشتیم که در ۱۴۰۲ به ۹۲ میلیارد مترمکعب رسیده و ۱۳۰ مترمکعب در۱۳۵۲ آب داشتیم که در ۱۴۰۲؛ ۱۰۳ میلیارد مترمکعب شده. اگر با این شرایط پیش برویم و تغییرات را خطی در نظر بگیریم در ۱۴۱۲ به جایی می رسیم مجموع داشته‌ها کمتر از مصارف است.

وی در مورد چالش ناترازی انرژی افزود: ما ششمین مصرف کننده منابع هیدروکربنی دنیا هستیم، رتبه ششم انتشار گازهای آلاینده را داریم که در صورت استمرار در سال‌های آینده به عنوان دومین کشور تولیدکننده منابع گازی باید گاز وارد کنیم. امروز حدود ۳ میلیون بشکه نفت را در قالب پرت انرژی در کشور از دست می‌دهیم.

اشتری گفت: دو نگرانی اصلی را به دولتمردان اعلام کردیم اینکه اولا نیروی انسانی متخصص مهاجرت می‌کنند دوما تغییر شغل می دهند و یکی از بحران‌ها در کنار ناترازی انرژی؛ ناترازی نیروی انسانی است. نرخ حقوق ساعتی برای مهندسان ناظر در افغانستان ۲ دلار است، طیق بخشنامه ۱۴۰۳ نظارت به بالاترین رتبه مهندس ناظر با سابقه ۲۵ سال تقریبا ۱.۵ تا ۱.۶ دلار پرداخت می‌شود، این وضعیت باعث می‌شود دچار بحران نیروی انسانی شویم.

گلابتونچی  تاکید کرد: اولین مسیر داشتن وفاق بین تشکل‌ها و هم صدایی است. شورای هماهنگی مهم است چون صدای واحد ایجاد می‌کند؛ نهاد تعامل که ۲۰ سال پیش ایجاد شد جای تقدیر دارد. ما عاشق سازندگی هستیم برای ماندن و ساختن باید با مشکلات مبارزه کنیم؛ خواهش ما این است که حرف ما شنیده شود و در قوانین پیاده شود.